Energie thuis

Ons energiegebruik is de belangrijkste oorzaak van de uitstoot van broeikasgassen. Die veroorzaken klimaatverandering. Een kleine helft van het energieverbruik wat we gebruiken voor alles wat we consumeren (eten, spullen, vakanties, wonen, mobiliteit, etc.) is nodig voor ons directe energieverbruik; aardgas, elektriciteit en benzine/diesel. Hoeveel energie je thuis gebruikt is afhankelijk van de woning waarin je woont en met hoeveel mensen. Maar je hebt zelf ook heel veel invloed op je energiegebruik. Door geen energie te verspillen en een aantal technische maatregelen te nemen.

Ik woon samen met mijn partner in een gemiddelde tussenwoning uit 1980. Ons gasverbruik tot 2023 lag tussen de 500-700 m3, afhankelijk of we een koude of warme winter hebben. Ons elektriciteitsverbruik is ongeveer 2300 kWh, Vergelijkbare huishoudens in vergelijkbare huizen verbruiken al gauw het dubbele. We wekken met onze zonnepanelen ongeveer 4500 kWh op. Onze energierekening (eind 2023) ligt op 85 euro per maand (1,40 euro / m3 en 0,40 per kWh).

Hoe doen we dat?

Om zelf zo duurzaam mogelijk energie te gebruiken hebben we ingezet op

energiebesparing (zuinige apparaten, weinig apparaten en isolatie)
zelf duurzame energie opwekken
duurzame energie opwekken in de buurt.

Energiebesparing

Er zijn veel mogelijkheden om energie te besparen. Welke van toepassing zijn, is sterk afhankelijk van je eigen situatie en wat je belangrijk vindt. De één vindt het niet erg om z'n handen te wassen in koud water, de ander moet daar (voorlopig) niet aan denken.

Hieronder de maatregelen die we zelf in de loop van de afgelopen 25 jaar hebben genomen en die we van plan zijn te nemen.

Besparingsmaatregelen die zijn genomen:

Vloerisolatie (2003).
Vloerverwarming (2018), oorspronkelijke radiatoren vervangen door nieuwe met relatief hoge wattages en ventilatoren onder de radiatoren geplaatst. Door deze maatregelen kon de de temperatuur van de CV ketel verlaagd worden waardoor deze zuiniger stookt en het huis geschikter is geworden voor een warmtepomp.
HR ketel met hoogrendement warm water (2013). Nog steeds verwarmen niet alle CV ketels tapwater met een hoog rendement.
EVOhome systeem van Honeywell waarmee het mogelijk is andere vertrekken los van de woonkamer te kunnen regelen (2016). NB: Of deze maatregel energie bespaart of juist niet is sterk afhankelijk van hoe het gebruikt wordt.
Gelijkstroom centrale afzuigunit geïnstalleerd (2006 en in 2023 vervangen)
Op de begane grond alle ruiten vervangen door HR++ glas en in de ramen en deuren HR+ glas (2015), in de twee velux dakramen triple glas (2018)
Het dubbelglas uit 2001 op de verdiepingen is in 2023 vervangen door HR++ glas
Een waterbesparende douchekop. Het duurt even voordat je hieraan gewend bent. Ons bad gebruiken we een enkele keer per jaar.
Schakelaars geïnstalleerd om apparaten echt uit te zetten. bijvoorbeeld voor de TV, computer en audio installatie. Op moeilijk bereikbare plekken klik-aan-klik (kaku) uit schakelaars geïnstalleerd. En mochten we ergens iets vergeten zijn, dan zorgt de kaku smartbridge ervoor dat de apparaten alsnog uitgeschakeld worden. De kaku smartbridge zorgt bijvoorbeeld ook voor het aan- en uitzetten van de backup-schijf van de NAS.
Tijdschakelaar op de keukenboiler. Deze gaat een uur per dag aan zodat tijdens het eten koken warm water in de keuken beschikbaar is. Op het einde van het koken is er voldoende water in de boiler voor de afwas (koud voorspoelen!).
Overal LED lampen geïnstalleerd.
We hebben geen afwasmachine, wel zuinige apparatuur (A+++ label) voor koel-vries combi, TV, wasmachine en sinds eind 2023 een warmtepomp droger.
Het gebruiken van een app en een in-home-display van Homewizard waarop te zien is hoeveel elektriciteit en gas er gebruikt wordt. Het is wetenschappelijk bewezen dat in-home-displays (zoals bijvoorbeeld ook de TOON van Eneco) ervoor zorgt dat je minder energie gebruikt. Gecontroleerd experimenteel onderzoek van het PBL toont aan dat een display leidt tot ca 5% energiebesparing. Ondanks dat veel mensen die mee deden aan het onderzoek zelf aangaven geen energie te hebben bespaard door het gebruik van de display.
De dakkapel was voordat we onze woning in 1996 kochten slecht gebouwd en is in 2023 vervangen door een nieuwe met goede isolatie. Ook is een 2e dakkapel aan de achterzijde bijgebouwd, met goede isolatie van het dakvlak (R=6) en in de kozijnen HR++ glas. De zolder is daarmee goed geïsoleerd.
Ons dak is bij de bouw (1980) geïsoleerd met ca 3 cm PUR met een R waarde van circa 1. We hebben in 2023 de betonnen dakpannen van > 40 jaar oud vervangen. Bij de vervanging is gelijk een multifoil aangebracht waarmee de isolatie waarde verhoogt is naar een geschatte R waarde van 2 of 3. Dat is 2 tot 3 keer zo goed als oorspronkelijk, maar wel minder dan de door de fabrikant beloofde R van 4, omdat de multifoil niet maximaal uit kan zetten op ons dak. De isolatiewaarde zou wel hoger kunnen zijn, maar dan moet het dakvlak verder verhoogt worden. Dat brengt heel veel aanpassingen (en kosten) met zich mee voor dakgoten, dakdoorvoeren, kozijnen en de aansluiting met de buren (we hebben een rijtjeswoning).
Na-isolatie van de matig geïsoleerde spouwmuren is wegens te weinig ruimte in de spouw vooralsnog niet mogelijk.

Mogelijke maatregelen op langere termijn:

Een lucht-water warmtepomp die de CV ketel (deels) kan vervangen. Of een PVT systeem waarmee we gebruik kunnen maken van een water-water warmtepomp. Een relatief grote buitenunit kunnen we dan vermijden.
Isolerende voordeur

Zelf energie opwekken op eigen dak

Vandaag de dag is het steeds normaler om duurzame energie thuis op te wekken. Als je geluk hebt, heb je een eigen dak waarop je zonnepanelen kunt zetten die je eigen huis van elektriciteit voorzien. Sinds 1997 hebben we PhotoVoltaïsche (PV) zonnepanelen op ons eigen dak gehad. We zijn begonnen met één paneel van 104 WattPiek (Wp). Momenteel is de PV-panelen verzameling uitgegroeid tot 6370 Wp. Samen goed voor meer dan 4000 kWh per jaar. Bijna 2x ons jaarlijkse elektriciteitsverbruik.

De PV panelen

De nieuwste PV panelen die nu op ons dak staan zijn is onderhand grotendeels van de 3e generatie. Het allereerste paneel was een Shell paneel van 100 Wp. De nieuwste panelen hebben een vermogen van 415 Wp per stuk.

Huidige systeem - totaal 6370 Wp

- 2013 - heden: 3 panelen van 240 Wp (Shinetime XTP6-60) = 720 Wp

met micro-inverters van Involar (MAC250-230v). Deze zijn direct achter de panelen gemonteerd.
kosten totale systeem, zelf geplaatst: 1650 euro. BTW is door de overheid terugbetaald

- juni 2023 - heden : 8 panelen van 395 Wp (CanadianSolar, HiKu6 (All Black) mono kristallijn = 3190 Wp totaal

met micro-inverters van Enphase (IQ8+) achter de panelen, om het maximale uit de panelen te halen.
kosten, zelf geplaatst: 4150 euro. BTW vrij.

- oktober 2023 - heden: 6 panelen van 415 Wp (Trina Solar Full Black VERTEX TSM-DE09R.05) mono kristallijn. = 2490 Wp totaal

met micro-inverters van Enphase (IO8M) achter de panelen, om het maximale uit de panelen te halen.
kosten, zelf geplaatst: 2200 euro. BTW vrij.

Vervangen panelen - elders nog productief:

- 1997 - 2003: 1 Shell paneel van 104 Watt piek (Wp). Het paneel leverde tussen 2008 en 2023 elektriciteit bij de buren.

Inverter zit achter op het paneel geplakt

- 2002 - 2011: 2 panelen van Solarworld, à 150 Wp = 300 Wp. Deze panelen leverden tussen 2011 en 2023 elektriciteit bij de buren.

Oorspronkelijk waren er 2 micro inverters (OK4E) meegeleverd. Maar deze gingen snel kapot en zijn kosteloos vervangen door een 300 Watt Steca inverter.

- 2013 - mei 2023: 4 panelen van 240 Wp (Topoint JTM-240-P) = 960 Wp. Deze panelen leveren sinds Juli 2023 elektriciteit bij de buren.

met micro-inverters van Involar (MAC250-230v). Deze zijn direct achter de panelen gemonteerd.
kosten systeem, zelf geplaatst: 1750 euro. BTW is door de overheid terugbetaald

- 2013 - mei 2023: 3 panelen van 240 Wp (Shinetime XTP6-60) = 720 Wp. Deze panelen leveren sinds Juli 2023 elektriciteit bij de buren.

met micro-inverters van Involar (MAC250-230v). Deze zijn direct achter de panelen gemonteerd.
kosten totale systeem, zelf geplaatst: 1650 euro. BTW is door de overheid terugbetaald

- 2003 - juni 2023: 4 panelen van Philips (PSM-125), à 125 Wp = 500 Wp

met een 500 Watt inverter van Steca. Deze inverter is in zijn 20 werkzame jaren nooit vervangen.

- 2002 - oktober 2023: 2 panelen van Solarworld, à 150 Wp = 300 Wp

Oorspronkelijk waren er 2 micro inverters (OK4E) meegeleverd. Maar deze gingen snel kapot en zijn kosteloos vervangen door een 300 Watt Steca inverter. Deze inverter is in zijn werkzame jaren nooit vervangen.

De zonneboiler (1997-2023)

Naast PV panelen hebben we een zonneboiler van ATAG met een 120 liter liggend voorraadvat (1997). Tijdens de zomermaanden douchen we geheel op zonne-energie. Een zonneboiler heeft een levensduur van 15 jaar. Deze zonneboiler zat daar met een gebruiksduur van 25 jaar ruim overheen. Op het einde werkte hij niet meer zo goed, maar leverde nog wel warm water. De zonneboiler is bij de bouw van nieuwe dakkapellen verwijderd en niet meer vervangen worden door een nieuwe zonneboiler. Die zijn relatief duur, de installatie is in vergelijking met PV panelen lastig en op termijn kunnen de zonnepanelen een warmtepomp van stroom voorzien, waarmee warm water gemaakt kan worden. Of misschien beter: PVT panelen die zowel elektriciteit opwekken als warmte vangen die icm met een warmtepomp gebruikt kunnen worden voor het verwarmen van ons huis en warmwater voor de douche.

Het voorraadvat hebben we nog kunnen verkopen op Marktplaats voor hergebruik.
In het laatste jaar was de opbrengst duidelijk beneden peil/ In 2022 bleek de besparing i9n de zomermaanden in de buurt te liggen van 2 m3 gas per maand. Stel dat die 2 m2 ook in de wintermaanden bespaart is geweest, dan heeft ons dat het laatste jaar 12 m3 opgeleverd = ca. 400 MJoule aan primaire energie = 106 kWh. Veel minder dan de opbrengst van 1 PV paneel.

Duurzame energie opwekken, niet op eigen dak

Ook als je eigen dak al vol ligt, of je geen eigen dak hebt zijn er mogelijkheden. Je kunt natuurlijk groene stroom inkopen. Maar een directere manier om te zorgen voor meer groene stroom is zonnepanelen kopen bij een coöperatie die de panelen heeft liggen op de lokale gymzaal, school of stal. Je kunt ook je aansluiten bij een lokale winmolencoöperatie die zich inzet voor windturbines in de eigen gemeente. Zo heb ik mij in 1997 aangesloten bij de coöperatieve vereniging UWind. UWind heeft er voor gezorgd dat er drie windmolens aan de rand van mijn woonplaats zijn gekomen.

Windmolens zijn nodig in de mix van duurzame energiebronnen. In de winter leveren PV panelen nauwelijks wat op en tijdens de nacht helemaal niets. De wind waait op die momenten ook.